1. DEPRESYONU DAHA YAKINDAN TANIYALIM ki BAŞ EDEBİLELİM

Depresyonu daha yakından tanıyalım ki baş etmek için harekete geçelim. Depresyon, günümüzde giderek artan bir şekilde insanların karşılaştığı psikolojik rahatsızlıklardan biridir. Depresyon, bireylerin ruh halinin sürekli olarak düşük olması, çeşitli duygusal ve fiziksel belirtilerle kendini göstermesi ve günlük yaşamlarını olumsuz yönde etkilemesiyle tanımlanabilir. Bu makalede, depresyonun ne olduğu, depresyonun belirtileri, depresyon çeşitleri, başa çıkma yöntemleri ve depresyonla başa çıkarken dikkat edilmesi gerekenler gibi önemli konular ele alınacaktır.

Depresyon, bireylerin kendini mental olarak iyi hissetmediği, uzun süre devam edebilen ve günlük hayatı etkileyen bir psikolojik rahatsızlıktır. Bu rahatsızlık, duygusal olarak kendini yorgun, üzgün veya umutsuz hissetme, ilgi ve zevk kaybı, uyku ve iştah değişiklikleri gibi belirtilerle ortaya çıkabilir. Ayrıca fiziksel olarak da yorgunluk, baş ağrısı, sindirim problemleri gibi belirtiler gözlenebilir. Depresyon, işlevsellikte azalma, ilişkilerde sorunlar ve genel yaşam kalitesinde düşüşe neden olabilir.

1.1. Depresyon’ da Olduğumuzu Nasıl Anlarız?

Depresyon’ da olduğumuzu nasıl anlarız? Depresyonda olduğumuzu anlamak için bu sorunun ne olduğunu ve belirtilerini bilmek önemlidir. Depresif duygulanım, dünya çapında milyonlarca kişiyi etkileyen karmaşık ve sıklıkla zihinsel ve duygusal olarak zayıf ve güçsüz hissettiren psikolojik sağlık durumudur. Bu durum sadece üzgün hissetmenin ya da zorlu bir dönemden geçmenin ötesinde; kişinin yaşam kalitesini önemli ölçüde etkileyen sayısız fiziksel, psikolojik ve sosyal semptomla ortaya çıkabilmektedir. Ayrıca, klinik olarak gün içinde üzüntü, halsizlik ve keyifsizlik hali, uyku düzeninde ve yeme düzeninin bozulması durumu olarak tanımlanır [1].

Depresyonda olduğumuzu anlamak sadece üzüntü duygularının ötesinde bireyin yaşamını derinden etkileyebilecek fiziksel, psikolojik ve sosyal semptomların karmaşık etkileşimini kapsarlar. Bu nedenle depresyonun çok yönlü doğasını anlamak ve zihinsel sağlık durumuyla mücadele edenleri daha iyi desteklemek, daha şefkatli ve kapsayıcı bir toplum yaratabilmek için depresyonun belirtilerinin klinik açıdan değerlendirmek önemli olacaktır.

1.2. Depresyonu Daha Yakından Tanıyalım peki Depresyon belirtileri nelerdir?

Depresyon belirtilerinden biri, sıklıkla gözden kaçabilen veya diğer sağlık sorunlarıyla karıştırılabilen fiziksel semptomların varlığıdır. Depresyon yaşayan bireylerin iştahında önemli bir artış veya azalma şeklinde değişiklikler görülmektedir. Dahası, kalıcı yorgunluk ve düşük enerjileri nedeniyle daha önceden keyif aldıkları birçok günlük aktivite artık haz vermemektedir. Uyku bozuklukları, bireylerin uykusuzluk veya aşırı uykulu hissetmeleri, günlük rutinlerini ve genel yaşam kalitesini bozmasıyla ortaya çıkan bir başka yaygın fiziksel semptomdur [2].

Depresyonda olan kişiler, fiziksel belirtilerin yanı sıra bireyin duygusal olarak güçsüzleştiren belirtilere de sahiptir. Depresyonlu bireylerde umutsuzluk ve çaresizlik duyguları yaygın olmakta ve duygusal sıkıntılarından bir çıkış yolu bulmalarını zorlaşmaktadır. Kalıcı üzüntü ve boşluk duyguları, depresyonla mücadele edenlerin duygusal durumlarının neye benzediği hakkında bize bilgi vermektedir. Ayrıca, depresyonlu bireylerin gün içindeki işlevselliğini olumsuz etkileyebilecek zayıf konsantrasyon ve karar verme becerileriyle de mücadele etmektedir.

Depresyon sadece bireysel olarak mücadele verilen bir psikolojik sorun değil; aynı zamanda ilişkileri zorlayabilecek ve sosyal etkileşimleri engelleyebilecek davranışsal belirtilerin yoğun olduğu bir sorundur. Yapılan araştırmalarda sosyal destek kişilerin depresif semptomlarını hafifletmede önemli rol oynadığının altını çizmektedir.  Buna ek olarak aile dinamikleri bireyin depresyon deneyimini önemli ölçüde etkilediği gibi aile ilişkilerinden kaynaklanan pozitif destek ya da negatif gerginlik depresyon belirtilerinin şiddetini etkiler [3]. Dahası, depresyonun iş performansı üzerinde de önemli bir etkisi olabilmektedir. İş devamsızlığının artması ve üretkenliğin azalması depresyonun yine iş yaşamını olumsuz etkileyen önemli işaretleridir [4].

1.3. Depresyon Çeşitleri

Depresyon çeşitleri hakkında bilgi sahibi olmak hem depresyonu yakından tanımamız hem de depresyon ile baş etmek için harekete geçmemiz için oldukça önemlidir. Depresyon çeşitlerinden bazıları aşağıda açıklanmıştır.

1.3.1. Yeğin (Majör) Depresyon Bozukluğu:

Majör depresyonun en ayırıcı özelliklerinden biri kişinin aynı iki haftalık süreçte kalıcı üzüntü, umutsuzluk ve değersizlik duyguları yaşamasıdır. Kişiler, bir zamanlar keyif aldıkları aktivitelere olan ilgilerini kaybedebilmekte, konsantre olmakta zorluk çekebilmekte ve uyku ve iştah değişiklikleriyle mücadele edebilmektedir [5]. Yeğin depresyonda yaşanan mutsuzluk ve acı, sıkıntılı bir durum ve kötümser düşünceden bağımsız olarak ortaya çıkmaktadır. Majör depresyondaki kişilerin baş edemedikleri değersizlik, süregiden çökkün duygudurum ve yaşamayı hak etmedikleri düşünceleri sebebi ile yaşamlarını sonlandırma istekleri olabilmektedir.

1.3.2. Süregiden Depresyon Bozukluğu (Distimi):

Distimi bozukluğunun belirleyici karakteristik semptomu en az iki yıl süre ile kronik çökkün duygu durum içerisinde olmasıdır. Distimisi olan bireyler kendilerini sürekli olarak üzgün ve enerjisiz hissederken çevreleri tarafından da özgüvensiz oldukları fark edilmektedir. Bu nedenle süregiden depresyon bozuklukları kişilerin günlük işlevselliğini ve yaşam kalitesini olumsuz olarak etkilemektedir [6].

1.3.3. Aybaşı Öncesi (Premenstrüel) Disfori Bozukluğu:

Kadınların menstrüasyon döngülerinin başlamasından önceki son hafta ortaya çıkan ve adet döneminin başlamasıyla azalan sonraki haftalarda iyileşen depresyon bozukluğudur. Aybaşından  sonraki haftalarda yok olsa bile ayın birkaç haftası kadınları duygusal ve sosyal olarak olumsuz etkilemektedir.

1.3.4. Maddenin/İlacın Yol Açtığı Depresyon Bozukluğu:

Kişilerin herhangi bir sebeple kullandığı madde ya da ilacın etkisiyle birlikte ortaya çıkan bir depresyon sürecidir.  Bu depresyon bozukluğu, maddenin ya da ilacın kullanılmasıyla ortaya çıkmakta iken kullanım sonlandırıldığında depresyon belirtileri kaybolmaktadır.

1.3.5. Başka Bir Sağlık Durumuna Bağlı Depresyon Bozukluğu:

Klinik görünümde, hipotiroid gibi başka bir sağlık durumuna bağlı olarak, kişide belirgin ve sürekli bir çökkün duygu durum hali ya da daha öncesinde ilgi duyduğu aktivitelere karşı isteksizlik belirtileri bulunmaktadır.

1.4. DEPRESYONLA BAŞA ÇIKMA YOLLARI

Depresyonla başa çıkma yolları kişiden kişiye, kişinin sahip olduğu psikolojik güç ve sosyal desteğine göre değişmektedir. Bu nedenle depresyonla başa çıkmanın en önemli yollarından biri profesyonel yardım almaktır. Depresyonun biyolojik, sosyal ve psikolojik faktörlerden kaynaklı, yönetilmesi zor ve tekrarlayan ataklara yol açabileceği için psikolog veya psikiyatrist gibi bir ruh sağlığı uzmanından destek almak, depresyonla mücadelede en etkili yöntemdir [7].

Depresyonun zorluğunu ve gerektiğinde ilaç kullanımının yardımcı olabileceği gerçeğini paylaşmak, iyileşme sürecine olumlu katkı sağlayabilir. Serotonin içerikli nörotransmiterlerin ruh halini ve duygusal durumları düzenlemedeki rolü gereği depresif belirtilerin ortadan kaldırılmasında psikiyatristler tarafından tercih edilen iyileşme yöntemlerindendir [8]. Ayrıca, konuşma terapisi olarak bilinen psikoterapi yöntemlerinden bilişsel davranışçı terapi, şema terapi ve dışa vurumsal terapi yöntemleri aracılığı ile olumsuz düşünceleri tanımlamak ve olumlu düşüncelerle değiştirmek, depresyonla başa çıkmada kişiye etkili destek sağlamaktadır.

Unutmamak gerekir ki, depresyon kişinin günlük yaşamını olumsuz etkilediği gibi kendi yaşamını sonlandırma riski de taşıyabileceği için psikolojik ve psikiyatrik değerlendirmeyi içeren kapsamlı bir değerlendirme ile bireylere yönelik kişiselleştirilmiş tedavi planlarının uygulanması oldukça önemlidir. Semptomların, düşüncelerin, duyguların ve davranış kalıplarının tümüyle değerlendirilmesi, ruh sağlığı profesyonellerinin en etkili tedavi stratejilerini belirlemesine yardımcı olur [9]. Bununla birlikte, depresyon tedavisi sıklıkla haftada iki ya da üç defa uygulanan psikoterapi yöntemleri aracılığıyla yaşam tarzı değişikliklerini sağlamakta ve aile ve arkadaşların desteğini almaktadır. Tüm bunlara ek olarak düzenli egzersiz yapmak, sağlıklı beslenmek, yeterli uyku almak ve stresten kaçınmak da depresyonla mücadelede önemli faktörlerdir.

Sonuç olarak, semptomlara, nedenlere ve tedavi seçeneklerine dayalı olarak farklı depresyon türlerini anlamak, bu zihinsel sağlık durumuyla boğuşan bireylere etkili destek ve bakım sağlama açısından önemlidir. Sağlık uzmanları, depresyonun çeşitli görünümlerini tanıyarak, altta yatan nedenleri ele alır. Böylece kişiselleştirilmiş tedavi yaklaşımlarını uygulayarak, bireyleri iyileşme yolculuğunda güçlendirebilir. Depresyondan etkilenenlerin yaşamlar üzerinde olumlu bir etki yaratabilmemiz ancak bilgi, şefkat ve özel müdahaleler aracılığıyla mümkündür.

Kaynakça:

1. McWilliams N., Psikanalitik Tanı, 2017, sy. 278, https://www.scribd.com/document/513554567/Nancy-McWilliams-Psikanalitik-Tan%C4%B1-%C4%B0stanbul-Bilgi-Universitesi-Yay%C4%B1nlar%C4%B1-3%D0%B6%D0%96797) 

2. SAMHSA’s National Helpline. (n.d.) geri alındı May 8, 2024, itibaren www.samhsa.gov/find-help/national-helpline

3. The Impact of Relationship-Specific Support and Strain on …. (n.d.) geri alındı May 8, 2024, itibaren www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9013430/

4. Work Performance of Employees With Depression. (n.d.) geri alındı May 8, 2024, itibaren www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4174367/

5. Types of Depression: Major, Chronic, Manic, and More Types. (n.d.) geri alındı May 8, 2024, itibaren www.webmd.com/depression/depression-types

6. SAMHSA’s National Helpline. (n.d.) geri alındı May 8, 2024, itibaren www.samhsa.gov/find-help/national-helpline

7. The Etiology of Depression. (n.d.) geri alındı May 8, 2024, itibaren www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK215119/

8. The Chemistry of Depression – Neurotransmitters and More. (n.d.) geri alındı May 8, 2024, itibaren www.verywellmind.com/the-chemistry-of-depression-1065137

9. Depression (major depressive disorder) – Diagnosis and …. (n.d.) geri alındı May 8, 2024, itibaren www.mayoclinic.org

Sık Sorulan Sorular

Sizler için Depresyon ile ilgili sorulan soruları cevaplıyoruz.